آیا برند و علامت تجاری با هم تفاوت دارند؟

آیا برند و علامت تجاری با هم تفاوت دارند؟

بله، برند (Brand) و علامت تجاری (Trademark) با هم تفاوت دارند، اگرچه در گفتگوهای روزمره گاهی به جای یکدیگر استفاده می شوند. این تفاوت از جنبه‌های مفهومی و حقوقی مهم است.

در یک نگاه کلی:

علامت تجاری یک مفهوم حقوقی و قانونی است.

برند یک مفهوم بازاریابی و ذهنی است.

در ادامه به تفصیل توضیح داده می‌شود:

علامت تجاری (Trademark)

علامت تجاری یک نشان قابل ثبت و محافظت‌شده توسط قانون است که کالاها یا خدمات یک شخص/شرکت را از دیگری متمایز می‌کند.

ماهیت: حقوقی و قانونی

هدف: محافظت از نام، لوگو، شعار و سایر نشانه‌ها در برابر سوءاستفاده و تقلب رقبا.

قابلیت ثبت: دارد و پس از ثبت، برای صاحب آن حقوق انحصاری ایجاد می‌کند.

اجزا: می‌تواند شامل هر چیزی باشد که هویت یک کسب‌وکار را نشان دهد، مانند:

نام (مثلاً "نایک")

لوگو (مثلاً "تیک" نایک)

شعار (مثلاً "Just Do It")

رنگ‌های خاص (مثلاً قرمز کوکاکولا)

حتی شکل بسته‌بندی یا صدای خاص

حمایت قانونی: اگر کسی از علامت تجاری ثبت‌شده شما بدون اجازه استفاده کند، می‌توانید از طریق قانونی علیه او اقدام کنید.

خلاصه علامت تجاری: "هویت قانونی و قابل حمایت کسب‌وکار شماست."

برند (Brand)

برند یک مفهوم بسیار گسترده‌تر و انتزاعی‌تر است. برند، تصویر، احساس و قولی است که در ذهن مشتری نقش می‌بندد.

ماهیت: احساسی، ادراکی و روانشناختی

هدف: ایجاد اعتماد، وفاداری و ارتباط عاطفی با مشتری.

قابلیت ثبت: به خودی خود قابل ثبت نیست. شما نمی‌توانید "احساسات مشتری" را ثبت کنید.

اجزا: برند از عناصر زیادی تشکیل شده است، از جمله:

نام و لوگو (که بخشی از علامت تجاری هستند)

ارزش‌ها و شخصیت برند (مثلاً ماجراجویی برای "ردبول")

تجربه مشتری (از نحوه پاسخگویی تلفنی تا بسته‌بندی محصول)

شهرت و جایگاه در بازار

صدایی که با آن ارتباط برقرار می‌کند (دوستانه، رسمی، طنز و...)

وعده‌ای که به مشتری می‌دهد و چگونه به آن عمل می‌کند.

خلاصه برند: "تصویر و احساسی است که مردم هنگام فکر کردن به شما در ذهن دارند."
رابطه این دو با یکدیگر (یک تشبیه ساده)

فرض کنید یک کسب‌وکار مانند یک فرد است:

علامت تجاری مانند نام، امضا و کارت شناسایی آن فرد است. چیزی است که به طور رسمی او را از دیگران جدا می‌کند و از هویت او محافظت می‌کند.

برند مانند شخصیت، شهرت و احترامی است که آن فرد در جامعه به دست آورده است. مردم بر اساس رفتار، صداقت و عملکردش در مورد او قضاوت می‌کنند.

جدول خلاصه تفاوت‌ها

ویژگی علامت تجاری (Trademark) برند (Brand)
ماهیت حقوقی و قانونی احساسی و ادراکی
هدف حفاظت و تمایز قانونی ایجاد اعتماد و وفاداری
قابلیت ثبت دارد ندارد (البته اجزایش مانند نام و لوگو ثبت می‌شوند)
مالک شرکت یا فرد مشتریان و جامعه (در ذهن آن‌ها شکل می‌گیرد)
محدوده مشخص و تعریف‌شده (یک نام، لوگو و...) بسیار گسترده و جامع (کل تجربه مشتری)
ساخت از طریق فرآیند اداری و ثبت از طریق عملکرد مستمر، ارتباطات و بازاریابی

به زبان ساده:

شما علامت تجاری خود را ثبت می‌کنید.

اما برند خود را می‌سازید.

علامت تجاری ابزار قانونی برای محافظت از دارایی‌های شناسایی‌کننده کسب‌وکار شماست، در حالی که برند، خود آن دارایی نامشهود و باارزش است که در بلندمدت ساخته می‌شود. یک علامت تجاری قالب و پایه حقوقی برند شماست، اما خود برند، روح و معنایی است که در آن قالب می‌دمید.

در ادامه، راهنمای گام‌به‌گام و جامعی برای شما آورده شده است:

مراحل ثبت علامت تجاری در ایران

این فرآیند عموماً از طریق سامانه الکترونیکی "اداره کل مالکیت صنعتی ایران" انجام می‌شود.

گام اول: آماده‌سازی و تحقیقات مقدماتی

این مهم‌ترین مرحله است تا از رد درخواست یا برخورد با مشکلات حقوقی بعدی جلوگیری کنید.

انتخاب علامت:

یک نام، لوگو یا ترکیبی از هر دو انتخاب کنید که منحصر به فرد، قابل تشخیص و مرتبط با حوزه فعالیت شما باشد.

از انتخاب اسامی عام (مثلاً "فروشگاه کفش")، اسامی گمراه‌کننده و علائمی که خلاف موازین شرعی یا عمومی هستند، خودداری کنید.

تعیین طبقات کالا و خدمات (بر اساس طبقه‌بندی نیس):

شما باید مشخص کنید که علامت تجاری‌تان برای چه کالاها یا خدماتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کالاها و خدمات در 45 طبقه بین‌المللی (نیس) دسته‌بندی شده‌اند.

مثلاً طبقه 25 برای پوشاک، طبقه 35 برای خدمات تبلیغات و فروشگاه‌های خرده‌فروشی، و طبقه 43 برای رستوران‌ها است.

نکته مهم: هزینه ثبت بر اساس تعداد طبقات محاسبه می‌شود. پس فقط طبقاتی که هم‌اکنون یا در آینده نزدیک در آن‌ها فعالیت دارید را انتخاب کنید.

جستجوی علامت (استعلام):

این مرحله حیاتی است! قبل از هر کاری، باید مطمئن شوید علامت مورد نظر شما قبلاً توسط شخص دیگری به ثبت نرسیده باشد.

از طریق سامانه اداره مالکیت صنعتی به آدرس http://iripo.ssaa.ir بخش "جستجوی علائم" را بررسی کنید.

این جستجو را هم برای نام و هم برای طرح/لوگو (در صورت وجود) انجام دهید.

بهتر است این کار را با کمک یک مشاور حقوقی یا متخصص ثبت انجام دهید، چون جستجو نیاز به تجربه دارد.

گام دوم: ثبت اظهارنامه الکترونیکی

پس از اطمینان از آزاد بودن علامت:

به سامانه http://iripo.ssaa.ir مراجعه کنید.

در سامانه ثبت‌نام کرده و "درخواست جدید" را ایجاد کنید.

اظهارنامه ثبت علامت را به دقت پر کنید. اطلاعات مهمی که نیاز دارید:

مشخصات کامل متقاضی (شخص حقیقی یا حقوقی)

علامت انتخابی (آپلود فایل تصویری با کیفیت از لوگو)

شرح کالاها و خدمات بر اساس طبقات نیس

مدارک هویتی

گام سوم: پرداخت هزینه‌ها

پس از پر کردن اظهارنامه، باید هزینه‌های مربوطه را آنلاین پرداخت کنید. این هزینه شامل حق الثبت و حق اظهارنامه است.

گام چهارم: بررسی توسط کارشناس اداره مالکیت صنعتی

پس از ارسال، پرونده شما توسط یک کارشناس بررسی می‌شود. خروجی این بررسی می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:

ابلاغیه نقص: اگر مشکل یا کمبودی در مدارک باشد، برای شما ابلاغیه می‌آید و باید آن را رفع کنید.

اعلامیه رد: اگر علامت شما با قوانین مطابقت نداشته یا مشابه علامت ثبت‌شده دیگری باشد، رد می‌شود. در این caso شما حق "اعتراض" دارید.

آگهی تقاضای ثبت: اگر مشکلی وجود نداشته باشد، درخواست شما برای روزنامه رسمی ارسال می‌شود.

گام پنجم: انتشار آگهی و صدور گواهی

آگهی تقاضای ثبت: جزئیات علامت شما در روزنامه رسمی منتشر می‌شود. این کار به این منظور است که اگر شخص ثالثی به ثبت آن اعتراض دارد، اعلام کند.

انتظار برای اعتراض: مدت قانونی برای اعتراض سومین 30 روز است.

صدور گواهی نهایی: اگر در این 30 روز اعتراضی دریافت نشد، گواهی ثبت علامت تجاری برای شما صادر شده و از طریق سامانه قابل دریافت است.

مدارک مورد نیاز

* برای شخص حقیقی: متقاضی باید قبلا ثبت شرکت انجام داده باشد)

کپی شناسنامه و کارت ملی

کپی کارت بازرگانی (در صورت داشتن)

کپی مجوز فعالیت (پروانه بهره‌برداری، جواز کسب و...)

* برای شخص حقوقی (شرکت):

کپی شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضا

روزنامه تأسیس و آخرین تغییرات شرکت

کپی کارت بازرگانی (در صورت داشتن)

کپی مجوز فعالیت

هزینه‌ها

هزینه ثبت علامت تجاری ثابت نیست و به عوامل زیر بستگی دارد:

شخص حقیقی یا حقوقی بودن متقاضی

تعداد طبقات کالا و خدمات

هزینه‌های انتشار آگهی در روزنامه رسمی

توصیه‌های مهم

مشاوره تخصصی: اگر برای اولین بار است این کار را انجام می‌دهید یا علامت شما پیچیدگی خاصی دارد، حتماً از یک وکیل یا مشاور متخصص در امور ثبت کمک بگیرید. آن‌ها می‌توانند در جستجو، پر کردن اظهارنامه و پاسخ به اعتراضات به شما کمک بزرگی کنند.

صبر و پیگیری: فرآیند ثبت ممکن است از شروع تا پایان، بین 4 تا 8 ماه زمان ببرد.

طبقه‌بندی دقیق: در انتخاب طبقات دقت کنید، چون پس از ثبت، امکان اضافه کردن طبقات جدید تنها با ثبت اظهارنامه ممکن است.

ثبت علامت تجاری یک سرمایه‌گذاری هوشمند برای حفاظت از کسب‌وکار و ساخت برند شماست. با طی کردن صحیح این مراحل، از نام و لوگوی خود در برابر سوءاستفاده دیگران محافظت قانونی می‌کنید و زمینه را برای ساختن یک "برند" قوی و قابل اعتماد فراهم می‌سازید.

برند سازی

برندسازی یک فرآیند استراتژیک و بلندمدت است، نه یک اقدام اداری مثل ثبت علامت تجاری. برند شما قولی است که به مشتری می‌دهید و تجربه‌ای است که برای او می‌سازید.

در ادامه یک راهنمای گام‌به‌گام و عملی برای ساختن یک برند قوی ارائه می‌شود. این فرآیند را می‌توان به دو فاز اصلی تقسیم کرد: ۱. استراتژی و پایه‌گذاری و ۲. اجرا و ساخت.
فاز اول: پایه‌گذاری و استراتژی برند (هویت درونی)

این فاز، "چرایی" و "هویت" برند شما را تعریف می‌کند. بدون این پایه، تمام اقدامات بازاریابی شما پراکنده و بی‌اثر خواهد بود.
۱. تعریف مأموریت، چشم‌انداز و ارزش‌های هسته (Why)

مأموریت (Mission): هدف وجودی کسب‌وکار شما چیست؟ چه مشکلی را حل می‌کنید؟ (مثال: "ماموریت ما ارسال رایگان کتاب در سراسر ایران در کمترین زمان ممکن است.")

چشم‌انداز (Vision): می‌خواهید در آینده به کجا برسید؟ آرزوی نهایی شما چیست؟ (مثال: "چشم‌انداز ما تبدیل شدن به مقصد اول خرید کتاب برای همه فارسی‌زبانان است.")

ارزش‌های هسته (Core Values): اصول اخلاقی و باورهای شما چیست؟ (مثال: "صداقت، کیفیت، مشتری‌مداری، نوآوری").

۲. تحقیق بازار و شناخت مخاطب هدف

مخاطب شما دقیقاً کیست؟ سن، جنسیت، علایق، دردها، آرزوها و مشکلاتش چیست؟ یک "پرسونای مشتری" دقیق طراحی کنید.

رقبای شما چه می‌کنند؟ نقطه قوت و ضعف آن‌ها چیست؟ چه جای خالی در بازار وجود دارد که شما می‌توانید پر کنید؟

۳. تعریف جایگاه برند (Positioning)

شما در ذهن مشتری چه جایگاهی دارید؟ "ارزان‌ترین"، "باکیفیت‌ترین"، "متفاوت‌ترین"، "سنتی‌ترین"؟ جمله جایگاه‌سازی شما باید واضح باشد: "ما برای [مخاطب هدف] هستیم که [یک نیاز] دارند. ما [رده محصول] هستیم که [مزیت رقابتی] را ارائه می‌دهیم."

۴. طراری هویت بصری برند (ظاهر بیرونی)

این بخش همان "علامت تجاری" شماست که باید به دقت طراحی شود:

نام برند: باید memorable (به خاطر ماندنی)، مرتبط و قابل ثبت باشد.

لوگو: نماد بصری برند شما. ساده، متمایز و قابل تشخیص باشد.

پالت رنگی: رنگ‌ها احساسات خاصی را منتقل می‌کنند (آبی: اعتماد، قرمز: انرژی). یک پالت ثابت انتخاب کنید.

تایپوگرافی (فونت): فونت‌های شما باید خوانا و متناسب با شخصیت برند باشند.

سبک تصاویر و گرافیک: نوع عکس‌ها، فیلم‌ها و المان‌های گرافیکی شما باید یکدست و دارای "حس و حال" مشخصی باشد.

۵. تعریف صدا و لحن برند (Voice & Tone)

صدا (Voice): شخصیت برند شما چگونه است؟ دوستانه؟ رسمی؟ طنز؟ متخصص؟ (مثال: برند "اسنپ" با لحن دوستانه و غیررسمی صحبت می‌کند).

لحن (Tone): این صدا در موقعیت‌های مختلف چگونه تغییر می‌کند؟ (در یک کمپین جدی، لحن شما متفاوت از یک پست طنز است).

فاز دوم: اجرا، ساخت و انتشار برند (نمایش بیرونی)

حالا نوبت آن است که این هویت را به دنیا معرفی کنید و در ذهن مشتری جا بیندازید.

۱. ایجاد دارایی‌های برند

وبسایت: ویترین حرفه‌ای شما. باید کاربرپسند، زیبا و مطابق با هویت بصری شما باشد.

شبکه‌های اجتماعی: با توجه به پرسونای مشتری‌تان، در پلتفرم‌های مناسب (مثلاً اینستاگرام، لینکدین، تلگرام) حاضر شوید و محتوای ارزشمند منتشر کنید.

محتوای مارکتینگ: وبلاگ، ویدئو، پادکست، اینفوگرافیک و... تولید کنید. "محتوا پادشاه است"؛ با ارائه محتوای رایگان و مفید، اعتماد و تخصص خود را ثابت کنید.

۲. اجرای یکدست در تمام نقاط تماس

برند شما در هر جایی که با مشتری در ارتباط است باید یکسان باشد:

از بسته‌بندی محصول و طراحی فروشگاه فیزیکی تا ایمیل‌های پشتیبانی و رسید خرید.

از تبلیغات تلویزیونی تا یک استوری در اینستاگرام.
این "یکدستی" حرفه‌ای بودن و اعتماد را القا می‌کند.

۳. ارائه تجربه مشتری فراموش‌نشدنی

این قدرتمندترین ابزار برندسازی است.

رفتار پرسنل با مشتری چگونه است؟

کیفیت محصول یا خدمات شما چقدر است؟

پاسخگویی به مشکلات و شکایات چگونه است؟

یک مشتری راضی، بهترین مبلغ برند شماست.

۴. بازاریابی و تبلیغات استراتژیک

پس از پایه‌ریزی، می‌توانید از تبلیغات هدفمند (در گوگل، اینستاگرام و...) برای دیده شدن بیشتر استفاده کنید.

با افراد تأثیرگذار (اینفلوئنسر) همکاری کنید که ارزش‌های برند شما را نمایندگی می‌کنند.

۵. ثبات و پایداری

برندسازی یک شبه رخ نمی‌دهد. به استراتژی و هویت خود متعهد بمانید و برای ماه‌ها و سال‌ها آن را به طور مداوم اجرا کنید.

جمع‌بندی نهایی: نقشه راه شما

درون‌تان را بسازید: مأموریت، چشم‌انداز، ارزش‌ها، مخاطب و جایگاه‌تان را تعریف کنید.

ظاهرتان را طراحی کنید: نام، لوگو، رنگ و صدای برند را مشخص کنید و آن را به عنوان "علامت تجاری" ثبت کنید.

حضورتان را اعلام کنید: وبسایت و شبکه‌های اجتماعی حرفه‌ای راه‌اندازی کنید.

قولتان را عملی کنید: با کیفیت و رفتار حرفه‌ای، یک "تجربه مشتری" عالی خلق کنید.

ثابت‌قدم بمانید: در بلندمدت، با اجرای یکدست و تولید محتوای مستمر، برندتان را در ذهن‌ها حک کنید.

به یاد داشته باشید: مردم کسب‌وکارها را فراموش می‌کنند، اما برندها را به خاطر می‌سپارند. شما در حال ساختن یک دارایی باارزش و ماندگار هستید.

تولید محتوا توسط : ثبت شرکت دیاکو

29 / 07 / 1404

( تفاوت برند و علامت تجاری، مراحل ثبت علامت تجاری در ایران، ثبت علامت تجاری در کرج، برند سازی در کرج )

آشنایی با موسسه ثبت شرکت دیاکو کرج :